Sprzedaż pomp ciepła rośnie bardzo szybko. Dane i analizy prowadzone przez niezależne instytucje dowodzą, że w 2020 roku zainstalowano w Polsce ok. 56 tysięcy takich urządzeń, a w 2021 już ponad 93 tysiące. Szacuje się, że w połowie 2022 roku, gdy zakończono zbieranie deklaracji ceeb w Polsce działało łącznie 350 tys. pomp ciepła. To dobry wynik, ale należy pamiętać, że prawdziwie wzmożony popyt na niskoemisyjne źródła ciepła rozpoczął się w 2022. Wynika to rzecz jasna z kryzysu energetycznego i wzrostów cen paliw kopalnych. Z poniższego tekstu dowiesz się, czym tak właściwie jest pompa ciepła, jak wygląda struktura rynku producentów tych urządzeń i przede wszystkim, jakimi kryteriami porównania powinieneś się kierować dokonując wyboru.
Czym jest pompa ciepła?
Pompa ciepła to nowoczesne urządzenie, działające na zasadzie analogicznej do klimatyzacji lub lodówki. Wykorzystuje ono zasady obiegu termodynamicznego i pozwala na przenoszenie energii cieplnej z dolnego do górnego źródła ciepła. Najpopularniejsze, oferowane aktualnie urządzenia na rynku korzystają z ciepła zgromadzonego w powietrzu atmosferycznym. Należy pamiętać, że korzystają one w ramach swojej pracy z energii elektrycznej. Są to natomiast urządzenia o dużej sprawności energetycznej, co pozwala im na dostarczanie 5 razy więcej energii, aniżeli pobierają.
Jeżeli planujesz w pełni samodzielną realizację inwestycji i montaż urządzenia we własnym zakresie to dobrym wyborem będzie pompa ciepła monoblok. Zestaw tego typu modeli składa się tylko z jednostki zewnętrznej, w której zintegrowane są wszystkie podzespoły takie jak sprężarka, parownik, skraplacz i zawór rozprężny. Nie zachodzi tu zatem potrzeba budowy układu chłodniczego, do czego wymagane są specjalne uprawnienia. Pompy ciepła tego typu stanowią alternatywę na urządzeń typu split, na których zestaw – poza jednostką zewnętrzną – składa się również wewnętrzny moduł hydrauliczny.
Struktura rynku pomp ciepła
Rozwój rynku pomp ciepła przebiega podobnie dynamicznym tempie, jak wzrost popytu na te urządzenia. Nowoczesne urządzenia do bezemisyjnego ogrzewania domu i wody użytkowej są oferowane przez sporą część producentów specjalizujących się w produkcji urządzeń do klimatyzacji i ogrzewania. W ramach rynku można wyróżnić trzy główne grupy producentów:
- producenci z Azji – należą do nich zarówno producenci mający swoje korzenie głównie w Chinach (np. Haier) i Japonii (np. Mitsubishi lub Panasonic). Oczywiście należy pamiętać, że pochodzenie producenta nie oznacza wcale, że urządzenia produkowane są w tym samym kraju. Część fabryk producentów japońskich może być zlokalizowana zarówno w Europie, jak i Chinach.
- producenci z Europy – przyjmuje się, że należą oni do czołówki rynku, a produkowane przez nich urządzenia odznaczają się wysoką jakością i efektywnością. Jako głównych przedstawicieli producentów pochodzących z Europy można wymienić niemiecki Vaillant i Viessmann (specjalizujący się do tej pory m.in. w produkcji kotłów gazowych) lub szwedzki Nibe (posiadający w swojej ofercie m.in. pompy ciepła gruntowe).
Co brać pod uwagę przy wyborze?
Sprawność energetyczna
Ilość dostępnych ofert pomp ciepła powoduje, że rzetelne porównanie urządzeń może być trudne. Należy pamiętać, że jednym z najważniejszych kryteriów, które powinieneś wziąć przy podejmowaniu wyboru jest sprawność energetyczna urządzenia. Deklarując jej wartość, producenci posługują się najczęściej wskaźnikami takimi jak COP, SCOP, EER i SEER.
Dwa pierwsze wymienione wskaźniki odnoszą się do sprawności dot. pracy w trybie grzania i określają stosunek energii produkowanej przez urządzenie do energii pobieranej. Przykładowo: gdy wartość wskaźnika wynosi 4, to oznacza to, że produkuje ono 4 kWh energii cieplnej przy zużyciu 1 kWh energii elektrycznej. Należy pamiętać, że COP jest wskaźnikiem laboratoryjnym, przeliczonym dla określonych wartości temperatur dolnego i górnego źródła ciepła. SCOP jest natomiast wskaźnikiem określającym sprawność w trakcie trwania całego sezonu dla określonego klimatu.
Wskaźniki EER i SEER są analogiczne do COP i SCOP, ale odnoszą się do pracy pompy ciepła w trybie chłodzenia. Jako, że pompy ciepła typu powietrze woda pełnią zwykle głównie funkcję grzewczą, to wskaźniki te mają drugorzędne znaczenie. Warto je porównać, jeżeli w ramach inwestycji planowana jest pompa ciepła powietrze powietrze. Tego typu urządzenia pracują w trybie nadmuchowym, co za tym idzie w miesiącach letnich często są wykorzystywane, jako klimatyzacja.
Moc urządzenia
Porównując dostępne modele urządzeń powinieneś zwrócić uwagę na dostępność danej mocy pompy ciepła. Już na etapie planowania musisz przeanalizować zapotrzebowanie na ciepło dla Twojego budynku. Wartość łącznego zapotrzebowania wynika zwykle z przemnożenia wartości wskaźnika Ep przez metraż budynku lub jest wynikiem audytu energetycznego. Znając wartość zapotrzebowania, łatwo obliczyć potrzebną moc urządzenia.
Jeżeli w ramach porównywanej przez Ciebie serii urządzeń nie znajduje się model poprawnie dopasowany mocą, powinieneś rozważyć inne opcje. Pamiętaj, że przewymiarowanie mocy urządzenia może skrócić jego żywotność i być podstawą do odmowy naprawy gwarancyjnej.
Poziom generowanego hałasu
Często pomijanym, aczkolwiek dość istotnym kryterium, które powinieneś wziąć pod uwagę jest poziom hałasu generowanego przez urządzenie. Dotyczy to głównie jednostek zewnętrznych powietrznych pomp ciepła. Jednostka zewnętrzna przypomina budową jednostkę klimatyzacji. Jednym z pracujących podzespołów jest wentylator. Niektóre ze starszych modeli generują dość spory hałas, co będzie mieć znaczenie gdy urządzenie będzie zlokalizowane np. blisko płotu sąsiada. Może być on niezadowolony z ciągłego szumu generowanego przez agregat.
Oczywiście najnowocześniejsze modele powietrznych pomp ciepła pracują bardzo cicho. W przypadku niektórych producentów, hałas generowany z odległości kilku metrów nie przekracza 30-40 dB. Rzecz jasna należy pamiętać, że nawet cichy, aczkolwiek długotrwały i jednostajny dźwięk może być męczący, co będzie mieć znaczenie jeżeli jednostka zewnętrzna pompy ciepła będzie sąsiadować z tarasem wypoczynkowym.
Koszt i okres gwarancji
Koszt to oczywiście jedno z głównych kryteriów branych pod uwagę przez inwestorów, decydujących się na zakup pompy ciepła. Należy pamiętać, że urządzenia budżetowe mogą być wyprodukowane w oparciu o niższej jakości podzespoły. To skraca zaś zwykle żywotność sprzętu i może generować koszty związane z naprawami i wymianą sprzętu już po kilku latach.
Podczas porównywania ofert zwróć uwagę na oferowany okres gwarancji producenta. W przypadku producentów premium okres gwarancji wynosi nawet 5 lat i jest to gwarancja pełna, tj. obejmująca cały produkt. W przypadku części producentów z niższej półki okres gwarancji bywa krótszy lub nie obejmuje całego urządzenia, a jedynie wybrane podzespoły.
Reputacja i doświadczenia producenta
W zakresie wpływu reputacji producenta na cenę urządzenia, rynek pomp ciepła przypomina rynek samochodów. Wysokojakościowe i bezawaryjne urządzenia oferują zwykle producenci z kilkudziesięcioletnim doświadczeniem. Trzeba zauważyć, że należą do nich zwykle firmy pochodzące z Niemiec lub Japonii. Niestety dobra i sprawdzona marka oznacza zwykle spory koszt dla inwestora. To, czy jest uzasadniony zależy już od konkretnego przypadku.
Możliwości integracyjne
Ze względu na zasady dofinansowań przewidujące wyższe poziomy wsparcia dla inwestycji złożonych z pompy ciepła i fotowoltaiki, ważne jest przeanalizowanie możliwości dobrej integracji obu systemów. Część oferowanych na rynku pomp ciepła wyposażono w sterowniki, które pozwalają na intensyfikację pracy – i co za tym idzie zużycia energii elektrycznej – w porach dnia, gdy produkcja prądu z fotowoltaiki jest duża.
Niektórzy z producentów pomp ciepła posiadają w swojej ofercie również systemy fotowoltaiczne. Niejednokrotnie zakup zestawu pompa + fotowoltaika może skutkować udzieleniem sporego rabatu. W połączeniu z większym dofinansowaniem może się okazać, że taki zakup będzie bardzo opłacalny.
Alternatywne rozwiązanie dla leniwych
Nie każdy z przyszłych inwestorów ma smykałkę do technologii grzewczych i prac budowlanych. Część osób może po prostu nie czuć się siłach, aby samodzielnie analizować rynek w poszukiwaniu najlepszej oferty urządzenia. W tym przypadku najlepiej zdać się na wiedzę i doświadczenie specjalisty z firmy instalacyjnej. Pomimo tego, że pompy ciepła popularyzują się stosunkowo od niedawna, to wiele z takich przedsiębiorstw działa na rynku już bardzo długo. Specjalista będzie potrafił doradzić w zakresie rekomendowanego producenta pompy ciepła, potrzebnej mocy urządzenia i zwróci uwagę na niuanse związane z przeprowadzaniem prac, o których możesz nie mieć zielonego pojęcia.
